Kháng insulin: Từ béo phì đến mỡ nội tạng và tiểu đường
Bắt đầu từ rối loạn chuyển hoá đường - mỡ dẫn đến béo phì và mỡ nội tạng, sau đó kháng insulin tích lũy trong hơn 10 năm trước khi bùng phát tiểu đường nhưng đâu có đơn giản như vậy!
Trong vòng 10 năm đó còn xảy ra rất nhiều hệ luỵ, tiểu đường chỉ là chốt chặn cuối cùng mà chắc chắn ở đó anh chị sẽ "biết sợ" và "sống lành mạnh hơn". Giống như chiếc xe ô tô trước khi hư hỏng hoàn toàn sẽ chạy kiểu rung lắc, giật giật, tiếng kêu to.... chắc anh chị hiểu ý Hiệp.
Đừng lo, hy vọng bài viết này sẽ cung cấp nhiều góc nhìn mới và Hiệp cũng bật mí một giải pháp duy nhất nhưng phòng ngừa được tất cả ngay từ trong trứng nước.
Kháng insulin là gì?
Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, có chức năng giúp tế bào hấp thụ glucose từ máu. Khi cơ thể trở nên kháng insulin, cơ thể không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả nữa. Lượng glucose trong máu tăng cao, dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây ra kháng insulin thường liên quan đến lối sống không lành mạnh, bao gồm chế độ ăn uống giàu carbohydrate tinh chế và đường, thiếu vận động và stress kéo dài.
Những nói thẳng ra là mấy điều này ai cũng biết nhưng làm thế nào cho dễ dàng, làm cho đúng ngay tù đầu thì ít nơi nào nói kỹ như bài viết tâm huyết này của Hiệp 😂 Bởi nếu "dễ làm" như vậy thì đâu có ai bị kháng insulin, đâu có ai bị các bệnh chuyển hoá, béo phì, tiểu đường nữa!
Hiểm hoạ của sự tích luỹ kháng insulin
Điều bác sỹ khó nói
Tình trạng kháng insulin có thể tạo ra một vòng xoáy tử thần, Hiệp sẽ nói kỹ hơn ở phần sau.
Sinh hoạt ăn uống sai cách sẽ làm kháng insulin trầm trọng dần, dần dần làm gia tăng mức glucose trong máu. Nếu không hiểu để giải quyết dứt điểm, tình trạng kháng insulin có thể tích luỹ kéo dài trong nhiều năm mà không có dấu hiệu rõ rệt.
Trajectories of glycaemia, insulin sensitivity, and insulin secretion before diagnosis of type 2 diabetes: an analysis from the Whitehall II study - The Lancet: Đây là nghiên cứu theo dõi hơn 6000 người khoẻ mạnh trong hơn 10 năm, KQ có khoảng 500 người bị tiểu đường type 2.
Trong thực tế 10 năm này, những thay đổi tiềm ẩn đã bắt đầu xảy ra. Đầu tiên là độ nhạy insulin như đồ thị bên dưới. Đối nghịch với kháng insulin, độ nhạy càng thấp thì độ kháng càng cao.
Ở những người sẽ bị tiểu đường trong nghiên cứu trên, hình bên dưới đường màu xanh dương biểu thị độ nhạy insulin ở những người sẽ bị tiểu đường trong vòng 10 năm tới, không những nó thấp hơn những người khoẻ mạnh mà tốc độ giảm của nó còn nhanh hơn nữa.
Tiếp theo, song hành với độ nhạy insulin thấp thì tế bào beta ở tuyến tuỵ, là nơi sản xuất insulin ở những người sẽ bị tiểu đường sẽ phải hoạt động nhiều hơn để tiết ra nhiều insulin hơn, thể hiện ở hình bên dưới.
Và rất hợp lý ở chỗ, theo đồ thị này thì tầm 3 năm trước đó, tế bào beta đã hoạt động nhiều hơn và lúc phát bệnh tiểu đường ở tại điểm này thì tế bào beta của tuyến tuỵ dường như bị sụp đổ luôn.
Điều đó cũng có nghĩa là trong 7 năm trước khi tế bào beta tăng hoạt động, tuỵ vẫn bình thường những cũng không có nghĩa là bình thường, nó đang "gắng sức" theo đúng nghĩa đen.
Giống như đi xe máy, mẹ Hiệp lên xe, đề máy là cứ số 3, 4 mà chạy thôi. Thế là nó chạy ok chỉ vài năm đầu thôi sau đó bán ve chai luôn.
Nhưng chỉ có chỉ số thứ 3 mới có xuất hiện khi khám tổng quát chứ 2 chỉ số trên không có, đó chính là đường huyết khi đói như trong đồ thị bên dưới.
Ở điểm bùng phát thì đường huyết khi đói tăng vọt, triệu chứng điển hình của tiểu đường.
Nhưng nhìn đồ thị trong hơn 10 năm ở những người sẽ bị tiểu đường nó có xu hướng tăng nhưng trong hàng chục năm ủ bệnh nó vẫn nằm trong mức cho phép hoặc chỉ lên rất ít, nên BS đâu có nói gì với anh chị ngoài những lời khuyên là ăn lành mạnh hơn, vận động nhiều hơn
Nó không đủ răn đe và đó mới chính là tử thần rình rập mà không biết. Anh chị hiểu vấn đề chưa? Mọi thứ chỉ serious thực sự khi anh chị đã đến điểm bùng phát tiểu đường thật sự thôi.
Vì tuỵ sẽ luôn tăng tiết insulin liên tục để giữ đường trong mức an toàn nhưng nó lại dẫn đến tích luỹ sự kháng insulin, béo phì rồi bệnh chuyển hoá. Lúc phát bùng phát tiểu đường là tuỵ đã hết sức rồi, đó chính là vòng xoáy tử thần!
Vòng xoáy tử thần
Thời gian là yếu tố quan trọng trong việc phát triển tiểu đường. Theo nghiên cứu, kháng insulin có thể tích lũy trong khoảng 10 năm trước khi bùng phát thành tiểu đường loại 2. Trong khoảng thời gian này, người bệnh có thể trải qua một loạt các dấu hiệu từ nhẹ đến nặng, bắt nguồn từ béo phì và mỡ nội tạng.
Béo phì là khởi nguồn và cũng là một yếu tố nguy cơ lớn, đặc biệt là mỡ nội tạng, có thể làm tăng độ nhạy cảm với kháng insulin.
Khi mỡ tích tụ xung quanh các cơ quan nội tạng, nó có thể gây ra viêm, làm tăng độ nhạy cảm kháng insulin.
Gan nhiễm mỡ: Tình trạng này xảy ra khi mỡ tích tụ trong gan. Gan nhiễm mỡ có thể dẫn đến xơ gan, một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chức năng gan và gây ra nhiều bệnh lý khác.
Các bệnh chuyển hóa: Ngoài tiểu đường, kháng insulin có thể dẫn đến nhiều bệnh chuyển hóa khác như huyết áp cao, bệnh tim mạch, và rối loạn lipid máu.
Nhớ follow FB Hiệp nhé, Hiệp còn chia sẻ và phân tích sâu rất nhiều về vòng xoáy tử thần này!
Một giải pháp giải quyết được tất cả
Vòng xoáy tử thần bên trên đã thể hiện rất rõ ràng, yếu tố gây béo gây tích luỹ kháng insulin dẫn đến béo phì là nguyên nhân của tất cả.
Các yếu tố gây béo dẫn đến tích luỹ kháng insulin dẫn đến b
Có nhiều anh chị nói mình tạng người ốm không béo nhưng hãy cẩn thận một cái bẫy quan trọng SKINNY FAT, được định nghĩa:
Người có vẻ ngoài gầy nhưng có mỡ nội tạng cao, đặc biệt quanh gan và tim.
SKINNY FAT thường không được phát hiện qua BMI, nhưng có nguy cơ bệnh chuyển hóa cao.
"Bạn có thể có cân nặng bình thường nhưng vẫn mắc bệnh chuyển hóa" - Dr Lustig
OK giải quyết kháng insulin không chỉ đơn thuần là giảm cân giảm béo, mà còn đòi hỏi phải hiểu sâu sắc cách cơ thể vận hành.
Anh chị béo không phải do anh chị phàm ăn tục uống mà phải nói ngược lại, chính béo phì mới khiến anh chị phàm ăn tục uống, hay đói vặt liên tục...
Giảm cân sai cách
Nhiều người thường mắc phải những sai lầm trong quá trình giảm cân, dẫn đến hiệu quả ngắn hạn và có thể làm tình trạng kháng insulin trở nên tồi tệ hơn. Một số sai lầm phổ biến bao gồm:
Chế độ ăn kiêng khắt khe: Những chế độ ăn kiêng cực đoan như chỉ ăn ức gà, một thực đơn toàn đồ luộc có thể gây ra sự thiếu hụt dinh dưỡng và làm tăng cortisol, một loại hormone stress, có thể làm tăng tình trạng kháng insulin.
Có ai giống như chị Nga không, đây là một khách hàng của Hiệp, chị đã so sánh chế độ giảm cân bằng ăn kiêng ức gà khắt khe với giảm mỡ hạnh phúc cùng Hiệp như sau:
Chỉ tập trung vào ăn uống mà bỏ quên tâm lý cũng chiếm một phần cực kỳ quan trọng
Có nhiều chị mang tâm lý kiêng khem khắt khe để giảm cân nhưng quên mất một điều, khi anh chị ngừng kiêng khem thì sẽ lên cân lại từ từ và dĩ nhiên không ai chấp nhận một cuộc sống khắt khe cả đời. Điều này cũng tương tự như các biện pháp can thiệp ngắn hạn khác.
Để giảm cân bền vững, anh chị phải tìm ra một giải pháp, cách ăn uống mà mình thực hành thấy nó nhẹ nhàng dễ dàng, nó sẽ biến thành lối sống của anh chị và theo anh chị cả đời luôn. Hiệp nhắc lại không chỉ cách ăn mà còn là tâm lý nữa.
Hãy nghe những chia sẻ hạnh phúc bên dưới, những điều này Hiệp không thể diễn tả bằng lời.
Cân nặng "dễ lên dễ xuống"
Trong quá trình giúp nhiều anh chị giảm cân, Hiệp thấy rằng rất rất nhiều chị áp dụng những cách ăn kiêng cực đoan, xuống kg rất nhanh nhưng cũng lên lại rất mau khó kiểm soát.
Ăn sai chút xíu cân nó lên lại dữ dằn chứ đừng nói là cuối tuần ăn xả hay du lịch tới bến. Thấy cân lên thì ăn kiêng trở lại nhưng hiệu quả không như ban đầu nữa.
Sử dụng thuốc giảm cân hay lạm dụng TPCN để giảm cân
Nhiều người tìm đến thuốc giảm cân mà không biết rằng những loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng và không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của vấn đề, hết thuốc sẽ mập lại thôi!
Tương tự, dùng TPCN kiểu bữa ăn thay thế, OK dùng thì sẽ giảm vì anh chị đang thay thế mà, thay những thực phẩm độc hại bằng TPCN nhưng có 2 vấn đề đặt ra:
Có dùng TPCN suốt đời được không? Đơn giản là nó đâu cho "dùng chùa" cả đời
Khoa học cũng không chắc là có hệ luỵ gì về sức khoẻ trong 20-30 năm tới không vì tuổi đời của nó còn chưa tới con số đó mà. Cứ như ông bà tổ tiên mình, ở những vùng green zone (nơi có những người sống trên trăm tuổi), không ai dùng TPCN để "thọ" hay "giảm cân" cả.
À trong chương trình giảm mỡ hạnh phúc của Hiệp tất nhiên cũng nói không với TPCN nhé, nói giảm mỡ cho mấy chị thích chứ thực ra đây là chương trình sống thọ 😆
Thiếu hoạt động thể chất: Một lối sống ít vận động có thể làm giảm khả năng tiêu thụ glucose của tế bào, làm tăng tình trạng kháng insulin.
Nghe quen quá rồi nhưng Hiệp nhận ra, chỉ cần anh chị giảm béo đúng cách bằng chế độ ăn uống, tự nhiên cảm hứng vận động sẽ đến, cảm thấy mình active hơn rất nhiều. Cho nên Hiệp nghĩ phần này không cần tập trung ở thời điểm ban đầu.
Giảm cân đúng cách và bền vững
Để giảm cân một cách hiệu quả và an toàn, anh chị cần áp dụng những phương pháp khoa học và bền vững:
Chế độ ăn uống lành mạnh: Thay vì cắt giảm hoàn toàn carbohydrate, hãy chọn những nguồn carbohydrate phức tạp như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau củ. Giảm thiểu thực phẩm chế biến sẵn và đường tinh luyện.
Tăng cường vận động: Một chương trình tập luyện đều đặn không chỉ giúp giảm cân mà còn cải thiện độ nhạy insulin. Nên kết hợp giữa bài tập aerobic và tập sức mạnh.
Thay đổi thói quen sinh hoạt: Duy trì giấc ngủ đủ và chất lượng, quản lý stress thông qua thiền hoặc yoga, và tránh xa thuốc lá và rượu bia.
Theo dõi sức khỏe định kỳ: Điều này giúp bạn kịp thời phát hiện các dấu hiệu kháng insulin và có biện pháp xử lý nhanh chóng.
Đây là lý thuyết suông mà anh chị có thể bắt gặp lời khuyên này ở bất kỳ đâu nhưng dại dịch béo phì lại ngày càng nghiêm trọng.
Có một vài sai lầm mà Hiệp thấy ai cũng mắc phải:
Tính toán thâm hụt calo mà không hiểu các hormone, các cơ chế đốt mỡ - tích mỡ của cơ thể hoạt động như thế nào?
Tẩu hoả nhập ma với nhiều luồng kiến thức trên mạng, mỗi thứ áp dụng một chút dẫn tới không hiệu quả và không bền
Sử dụng thực phẩm chức năng hay các thực phẩm thay thế để giảm cân mà không hiểu rằng, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn và gần như sẽ tăng cân trở lại khi ngưng không dùng nữa.
Tập luyện khắc nghiệt như gym hay cardio để giảm cân mà không hiểu rằng, 80% yếu tố quyết định cân nặng là dinh dưỡng. Nếu tập luyện vì đam mê hay cho khoẻ thì Hiệp ủng hộ chứ nếu muốn giảm cân, hãy bắt đầu từ cái miệng.
Theo Hiệp, để giảm mỡ bền vững cần 3 yếu tố:
Hiểu cách cơ thể vận hành, khi nào tích mỡ, khi nào đốt mỡ. Những thứ anh chị áp dụng như bữa ăn, thực phẩm thay thế chỉ là "bề nổi của tảng băng" nhưng khi hiểu gốc rễ, anh chị sẽ có khả năng chọn món ăn cho dù những món đó được khuyên gây tăng cân.
Khi thực hành đúng, cơ thể anh chị sẽ vào một trạng thái hoàn toàn mới mà Hiệp hay gọi là "tự động healthy", điều đó có nghĩa là giờ đây anh chị ăn hư sẽ không còn vui như trước nữa, một tiền đề quan trọng.
Tổng hoà cả 2 điều trên, anh chị sẽ có một chế độ ăn mới mà ở đó, anh chị cảm thấy ăn thật vui vẻ nhẹ nhàng mà vẫn giảm mỡ => biến thành thói quen và lối sống => giảm cân bền vững
Hiệp nói ở đây sẽ không thể cảm xúc bằng lời thật việc thật từ những anh chị Hiệp đã giúp giải thoát khỏi những xiềng xích về cân nặng.
Nếu anh chị chưa biết gì về giảm mỡ hạnh phúc, xem ngay tại đây: Giảm Mỡ Hạnh Phúc by Lê Công Hiệp
Nếu anh chị đã xem qua chương trình mà vẫn ngờ ngợ thì xem ngay các case study giảm cân thành công tại đây: Những Câu Chuyện Giảm Mỡ Hạnh Phúc Cùng Hiệp
Kết luận
Kháng insulin là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà nhiều anh chị có thể không nhận ra. Bằng cách hiểu rõ về kháng insulin, béo phì và tiểu đường, anh chị nhận thức để phòng bệnh hơn chữa bệnh, cải thiện sức khỏe của mình.
Hãy bắt đầu thay đổi lối sống ngay hôm nay để ngăn ngừa những rủi ro liên quan đến kháng insulin!
